Kripto para, kripto (Antik Yunancadan, κρυπτός,
kruptós, lit. "gizlenmiş, şifreli"), veya coin, bir değişim aracı
olarak çalışmak üzere, işlemleri güvence altına almak için matematiğin bir dalı
olan kriptografi kullanılarak tasarlanmış bir dijital unsurdur. Kripto
paralar bir nevi dijital döviz, alternatif döviz ve sanal döviz’dir. Kripto
varlıklar, merkezi elektronik para ve merkezi bankacılık sistemlerin aksine
tümüyle merkeziyetsizlerdir. Her bir kripto para biriminin merkeziyetsizliği,
umumi işlem veri tabanı olan dağıtık muhasebe defteri (ledger) olarak işlev
gören bir blok zincirinden (Blockchain) gelmektedir.
Bitcoin'in Tarihi ve Altcoinler
2009’da Satoshi Nakamoto tarafından
oluşturulan Bitcoin, ilk merkeziyetsiz kripto paradır. O zamandan
beri birçok farklı kripto para ortaya çıkmıştır. Bitcoin dışındaki kripto
para birimlerine genel olarak altcoin denilir ki bu
kısaltma alternatif ve coin yani madeni para’nın
birleşimidir. Uzmanlar, kripto paraların toplam piyasa değerinin ileriki
yıllarda 3–4 trilyon Amerikan dolarına kadar çıkabileceğini tahmin
etmekte.
Özellikleri
Bir kripto paranın şu 6 özelliği olması beklenir:
1-Merkeziyetsizlik,
2-İşlem ve sahip kayıtları,
3-Yeni arz oluşturma kuralları,
4-Sahipliğinin kriptografik tekniklerle sadece sahibince ispat
edilebilmesi,
5-Paranın sadece sahibinin emriyle el değiştirebilmesi,
6-Aynı anda aynı kripto para için birden fazla işlem yapılırsa
sadece birinin yerine getirilmesi.[1]
Bitcoin ve onu değerli kılan şey nedir?
Bitcoin, ilk kripto para birimidir.
Onu, diğer kripto para birimlerinden ayıran ve Bitcoin’i günümüzde bir 'para'
biçimi olarak kabul etmemizi sağlayan özellik ise piyasada fiziki paralar
yerine kullanılabilir olmasıdır. Bugün, sayıları henüz çok olmasa da, hizmet
sektöründeki büyük firmaların alternatifleri, örneğin Airbnb’nin Avrupa’daki
rakibi 9flats.com veya bilinen hava yolu şirketlerinden olmayıp büyümek isteyen
airBaltic gibi firmalar uzunca bir süredir Bitcoin’i işlemlerinde kabul
etmektedir. Hatta Bitcoin’in değerinin gelecekte artacağı öngörüldüğünden bu
firmalarla alışveriş yapanlar için “bugün için değilse bile gelecekte ‘meğer en
pahalı tatili yapmışım’ diyebilirsiniz” esprisi yapılmaktadır.
Bitcoin ve onu takip eden kripto para birimlerinin şekilde kullanımı finans dünyasında en aranan özelliği, yani güven
duygusunu kullanıcıya vermektedir. Bu güven duygusu neticesinde zaman içinde
bankalar, tüccarlar, kurumlar ve bireyler tarafından kabul görmesi ve işlem
ayırımı olmadan her alanda kullanılabilecek hale gelmesi kuvvetle muhtemeldir.
Dolayısıyla kripto paralar ne kadar hızlı ve ne kadar yaygın bir şekilde
geçerli bir ödeme yöntemine dönüşürlerse o kadar değerli olarak
algılanacaklardır.
Kripto para birimi neden finansın geleceğidir?
Kripto paralar geleneksel bankacılık sistemine ilk
alternatiftir ve önceki ödeme yöntemleri ile geleneksel varlık sınıflarına
göre güçlü avantajlara sahiptir. Onları Para 2.0 olarak düşünebilirsiniz.
İnternete özgü yeni bir para türü olması sayesinde değer alışverişinde
bulunmanın dünyada şu ana dek var olmuş en hızlı, en kolay, en ucuz, en güvenli
ve en evrensel yol olma potansiyeline sahiptir.
Kripto para birimleri, mal veya hizmet satın almak için
kullanılabilir veya bir yatırım stratejisinin bir parçası olarak tutulabilir.
Ancak herhangi bir merkezi otorite olmadığı için onlar tarafından manipüle
edilemez. Bir devletin başına ne gelirse gelsin, kripto paranız güvende
kalacaktır.
Dijital paralar, nerede doğduğunuza veya nerede yaşadığınıza bakılmaksızın fırsat eşitliği sağlar. Akıllı telefonunuz veya internete bağlı başka bir cihazınız olduğu sürece, kripto paraya diğer herkesle eşit erişime sahip olursunuz.[2]
Özünde kripto para, genellikle internet üzerinden kullanılmak üzere tasarlanmış, merkezî olmayan dijital para birimleridir. 2009 yılında piyasaya sürülen Bitcoin, ilk kripto para birimidir ve hâlâ en büyük, en etkili, en tanınmış kripto paradır. O zamandan beri geçen on yıl içinde, Bitcoin ve Ethereum gibi diğer kripto para birimleri hükümetler tarafından basılan paraya dijital bir alternatif sundu.
Piyasa hacimlerine göre en popüler kripto para
birimleri Bitcoin, Ethereum, Bitcoin Cash ve Litecoin'dir. Diğer
tanınmış kripto para birimleri
arasında Tezos, EOS ve ZCash bulunur. Bazıları
Bitcoin'e benzer. Diğerleri farklı teknolojilere dayanır veya değer aktarmaktan
daha fazlasını yapmalarını sağlayan yeni özelliklere sahiptir.
Kripto paralar, bir banka veya ödeme işlemcisi gibi bir
aracıya ihtiyaç duymadan değeri çevrimiçi olarak aktarmayı mümkün kılar ve
değerin düşük ücretler karşılığında neredeyse anında, 7/24 transfer edilmesini
sağlar.
Kripto paralar genellikle herhangi bir hükümet veya diğer
merkezi otoriteler tarafından yayınlanmaz veya kontrol edilmez. Kriptolar,
özgür ve açık kaynaklı yazılımlar çalıştıran bilgisayarlardan oluşan, eşler
arası ağlar tarafından yönetilir. Genel olarak isteyen herkes katılabilir.
Bir banka veya hükümet işin içinde değilse kripto nasıl güvenli olabilir?
Güvenlidir, çünkü tüm işlemler blok zinciri adı
verilen bir teknoloji tarafından incelenir.
Kripto para blok zincirleri, bankaların bilançosuna veya
defterine benzer.Her para birimi, bu para birimini kullanarak yapılan her
işlemin sürekli olarak yeniden doğrulanan kaydını içeren kendi blok zincirine
sahiptir.
Banka defterinden farklı olarak kripto blok zinciri,
dijital para biriminin tüm ağının katılımcıları arasında dağıtılır.
Zincir hiçbir şirket, ülke veya üçüncü tarafın kontrolü
altında değildir ve herkes zincire katılabilir. Blok zinciri, on yıllardır gelişen
bilgisayar bilimi ve matematiksel yeniliklerle son yıllarda mümkün hâle gelen,
çığır açan bir teknolojidir.
En önemlisi, kripto para birimleri bireylerin varlıkları üzerinde tam kontrol sahibi olmalarını sağlar.
Önemli kavramlar
1-Aktarılabilirlik Kripto para, gezegenin diğer ucundaki insanlarla, yerel bakkalınızda nakit ödeme yapmak kadar sorunsuz bir işlem yapmanızı sağlar.
2-Gizlilik Kripto para ile ödeme yaparken satıcıya gereksiz
kişisel bilgiler vermenize gerek yoktur. Bu da finansal bilgilerinizin
bankalar, ödeme hizmetleri, reklam verenler ve kredi derecelendirme kuruluşları
gibi üçüncü taraflarla paylaşılmasına karşı korunduğu anlamına gelir. İnternet
üzerinden hassas bilgilerin gönderilmesi gerekmediğinden, finansal
bilgilerinizin tehlikeye girmesi veya kimliğinizin çalınması riski çok azdır.
3-Güvenlik Bitcoin, Ethereum, Tezos, Bitcoin Cash dâhil olmak üzere hemen hemen tüm kripto para birimleri, sürekli olarak kontrol edilen ve büyük miktarda bilgi işlem gücü ile doğrulanan, blok zinciri adı verilen teknoloji kullanılarak güvence altına alınır.
4-Taşınabilirlik Kripto para birimi varlıklarınız finansal
kurumlara veya hükümetlere bağlı olmadığından, nerede olduğunuz ve küresel
sistemin ana aracılarına ne olduğundan bağımsız olarak her yerde tarafınızdan
kullanılabilir.
5-Şeffaflık Bitcoin, Ethereum, Tezos ve Bitcoin Cash
ağlarındaki her işlem, istisnasız olarak kamuya açık şekilde yayınlanır. Bu da
işlemlerin manipülasyonuna, para arzını belirlemeye veya oyunun ortasında
kuralları değiştirmeye yer olmadığı anlamına gelir.
6-Geri Alınamama Kredi kartıyla yapılan ödemelerin aksine,
kripto para ile yapılan ödemeler geri alınamaz. Satıcılar için bu, dolandırılma
olasılığını büyük ölçüde azaltır. Müşteriler için ise kredi kartı şirketlerinin
yüksek işlem ücretleri için yaptıkları başlıca argümanlardan birini ortadan
kaldırarak alışverişi daha hesaplı hâle getirme potansiyeline sahiptir.
7-Güvenlik Bitcoin'e güç veren ağ bugüne kadar hiç hacklenemedi. Kripto para birimlerinin altında yatan temel fikirler onları güvenli hâle getirmeye yardımcı olur: Sistemler izin gerektirmez ve çekirdek yazılım açık kaynaklıdır, yani sayısız bilgisayar bilimcisi ile kriptolog, ağları güvenlik ve diğer tüm açılardan inceleme fırsatı bulmuştur.
-
Kripto para birimleri, insanların dünya çapında
ekonomik özgürlüğünü genişletmek için benzersiz fırsatlar yaratıyor.
Dijital para birimlerinin sınır ötesi olması, vatandaşlarının finansal
işlemlerini sıkı bir şekilde kontrol eden ülkelerde bile serbest ticareti hızlandırır.
Enflasyonun önemli bir sorun olduğu yerlerde kripto para birimleri, tasarruf ve
ödemeler için işlevsiz itibarî para birimlerine alternatif olabilir.
Daha geniş bir yatırım stratejisinin bir parçası olarak kripto paraya çok çeşitli şekillerde yaklaşılabilir. Bir yaklaşım, 2009 yılında değersizken bugün binlerce dolar değerine gelmiş olan bitcoin gibi bir kripto satın almak ve saklamaktır. Bir diğeri ise, dalgalanma yaşayan kripto para birimlerini alıp satarak daha aktif bir strateji geliştirmektir.
Stable Coin Nedir?
Riski en aza indirmek isteyen kripto para meraklısı
yatırımcılar için bir seçenek, ABD dolarının değerine 1:1 olarak sabitlenmiş
USD Coin olabilir. Geleneksel para biriminin istikrarı ile kriptonun hızlı ve
ucuz uluslararası para transferi gibi faydalarını bir arada sunar.
Genel Anahtar ve Özel Anahtar
Kripto para birimleri, coin mülkiyetinin güvenli ve
dağıtılmış bir deftere aktarılması için genel-özel anahtar kriptografisi denen
bir teknoloji kullanır. Özel anahtar, ağ üzerinde değer göndermek için
kullanılır. Bu, diğer kişilerle paylaşılması gerekmeyen son derece güvenli bir
paroladır. Bu anahtarla ilişkili genel anahtar, ağ üzerinde değer almak için başkalarıyla
serbestçe ve güvenli bir şekilde paylaşılabilir. Kimse genel anahtardan, özel
anahtarınızı tahmin edemez.[3]
Kripto paralar yüksek risk içerir. Bu yüzden kripto alım/satım işlemlerimizi yaparken bu yüksek riski hesaba katmalıyız. Temel ve Teknik analiz yapmadan işlem açmanızı önermiyoruz. Bunun yanında CryptoQuant sitesinde zincir analizle alım satımlarınızı daha güvenli bir şekilde yapmak için fikir sahibi olabilirsiniz.
YTD!
Kaynak: [1]Vikipedi [2]Halkbank [3]Coinbase
Yorum Gönder